Τηλεπικοινωνίες σε Καταστάσεις Έκτακτης Ανάγκης γενικά

ή τι θα έπρεπε να γνωρίζει ένας μη ειδικός αλλά ενδιαφερόμενος πολίτης.

Εισαγωγή

Ειναι γνωστό ότι δεν χρειάζεται να είσαι ορειβάτης, ποδηλάτης, χιονοδρόμος, ιστιοπλόος, ή γενικότερα να πηγαίνεις γυρεύοντας, για να βρεθείς ξαφνικά, χωρίς να το περιμένεις σε κατάσταση Εκτακτης Ανάγκης

Η κατάσταση Εκ.Αν. μπορεί να μας βρει στο σπίτι μας στη δουλειά μας, στην απλή εκδρομή μας, στον αυτοκινητόδρομο που πηγαίνουμε με το αυτοκίνητο, και γενικά οπουδήποτε. Μάλιστα θα έλεγα ότι όσο η ανθρωπότητα στηρίζεται στη τεχνολογία, και ξεχνά τον αρχέγονο τρόπο ζωής με πρώτες ύλες που του δίνει η φύση, τόσο πιο εύκολα εμφανίζονται καταστάσεις Εκ.Αν όταν κάποιο από τα καλούδια της τεχνολογίας μας λείψει (πχ Ηλεκτρικό Ρεύμα, τηλέφωνο, Η/Υ κλπ).

Στο παρόν κείμενο θα προσπαθήσω να συγκεντρώσω όλες τις δυνατότητες που υπήρχαν από παλιά αλλά και τις δυνατότητες από συσκευές υψηλής τεχνολογίας που ίσως πέσουν στα χέρια μας, και πως θα μπορέσουμε να τις χρησιμοποιήσουμε αποτελεσματικά, για να επικοινωνήσουμε κατά τη διάρκεια ή μετά από μία Εκ.Αν.

Για διευκόλυνση της όλης παρουσίασης θα θεωρηθεί ότι υπάρχουν 2 είδη εκτάκτων αναγκών οι μεγάλες και οι μικρές.
Μεγάλη έκτακτη ανάγκη είναι όταν έχουμε ένα γενικό Black Out, ένα σεισμό, και γενικά μία καταστροφή σε μεγάλη έκταση. Στη περίπτωση αυτή συνήθως είμαστε κοντά σε άλλους ανθρώπους αλλά τα τηλεπικοινωνιακά συστήματα δεν λειτουργούν ή είναι υπερφορτωμένα.

Μικρή Εκτακτη Ανάγκη θα θεωρήσουμε τη περίπτωση ενός ατυχήματος, αποκλεισμού κλπ. Στη περίπτωση αυτή συνήθως τα τηλεπικοινωνιακά συστήματα λειτουργούν αλλά εμείς είμαστε εκτός της ζώνης κάλυψης τους και τηλεπικοινωνιακά αποκομμένοι.

Τα μέσα που μπορούμε να βρούμε όταν βρεθούμε σε κατάσταση Εκ.Αν. είναι
Οπτικά
Ηχητικά
Τηλέφωνα
Κινητά τηλέφωνα
Ασύρματοι
Ραδιόφωνο
Επικοινωνία Ομάδας.

Οπτικοακουστική επικοινωνία.

Στη καθημερινή ζωή οι δυνατότητες επικοινωνίας μας είναι τεράστιες. Στις περιπτώσεις όμως Εκτακτης Ανάγκης ή όταν είμαστε απομονωμένοι όχι από δική μας θέληση, μακριά από τους υπόλοιπους ανθρώπους, τότε πραγματικά θα νιώσουμε δραματικά μικροί και ασήμαντοι μέσα στο απέραντο ανάγλυφο της φύσης ή τους τεράστιους όγκους των ψυχρών και άδειων ανθρώπινων δημιουργημάτων.

Στην Εκ.Αν για να μας προσέξουν, δημιουργούμε οπτικά ή ακουστικά μία κατάσταση που διαφέρει έντονα από τις συνήθειες της περιοχής ή του χώρου που βρισκόμαστε. Εύκολα αντιληπτή γίνεται μια λάμψη που θαμπώνει τα μάτια, μια φωτιά, μια στήλη καπνού, μιά έντονα χρωματική αντίθεση με το φόντο της περιοχής, μια έντονη κίνηση σε σχέση με ένα στατικό περιβάλλον, μια έντονη ασυνήθιστη ηχητική ενόχληση, μιά έντονη, ξένη προς το περιβάλλον οσμή και γενικά κάθε ασυνήθιστο, ενοχλητικό, περίεργο, επαναλαμβανόμενο ερέθισμα που μπορεί να προσελκύσει τη προσοχή.

Οταν κατορθώσουμε με ένα οποιοδήποτε ανορθόδοξο τρόπο (που η φαντασία μας θα μας υποδείξει) να μας προσέξουν, μετά είναι πολύ εύκολο, με ορθόδοξα μέσα να μεταδώσουμε αυτό που θέλουμε.

Για τη διάρκεια της μέρας και εφόσον έχει ήλιο, η ύπαρξη ενός καθρέπτου μικρού διπλής όψεως με μία τρύπα στο κέντρο του, είναι καθοριστική για να επιστήσουμε τη προσοχή σε ένα αεροπλάνο ή μια ομάδα διάσωσης. Υπάρχουν αναφορές πιλότων, ότι οπτικά σήματα με καθρεπτάκι έχουν γίνει αντιληπτά από τα βάθη του ορίζοντα, όπου κανένα άλλο μέσο δεν είναι ορατό. Η ισχύς της λάμψης ανάλογα με τη δύναμη του ήλιου είναι της τάξεως 5-7 εκατομμύρια κεριών. Τέτοιοι σκοπευτικοί καθρέπτες υπάρχουν σε καταστήματα που πουλούν ορειβατικό εξοπλισμό ή είδη επιβίωσης.

Για να δουλέψει σωστά ο ειδικός αυτός καθρέπτης, πρέπει να κατανοήσουμε ότι ο ήλιος, το μάτι μας και ο στόχος μας (πχ Ελικόπτερο ή αεροπλάνο) πρέπει να είναι στο ίδιο επίπεδο και το κάτοπτρο κάθετο στη διχοτόμο της γωνίας ήλιου στόχου.

Για να τον χρησιμοποιήσουμε σωστά, πρέπει αφού μέσα από τη τρύπα δούμε τον στόχο, παίζουμε το κάτοπτρο πάνω κάτω χωρίς να χάσουμε τον στόχο μας, μέχρι να δούμε και το είδωλο του προσώπου μας φωτισμένο από μία φωτεινή κηλίδα. Αν η γωνία στόχου ήλιου είναι μεγαλύτερη από 90° σε 10 εκατοστά απόσταση από το πρόσωπο το κάτοπτρο, τότε τη φωτεινή κηλίδα θα τη δούμε έξω από το πρόσωπο μας, οπότε χρησιμοποιούμε τη παλάμη μας (του άλλου χεριού) για βοήθεια. Με κινήσεις του καθρέπτη θα προσπαθήσουμε τη κηλίδα να τη φέρουμε στη τρύπα σκόπευσης δηλαδή στο στόχο μας.

Η ύπαρξη λευκών πανιών-πετσετών μπορεί επίσης να αντικαταστήσει την ύπαρξη 2 σημαιών για δημιουργία σινιάλων.

Χρησιμοποιώντας ρούχα, πανιά ή οτιδήποτε είναι πρόχειρο, και χρωματικά αντίθετο με το φόντο του εδάφους, μπορούμε να κάνουμε σε καθαρό ομοιόμορφο έδαφος σήματα που φαίνονται από μακριά και ειδικότερα από αεροπλάνα χρησιμοποιώντας τον διεθνή κώδικα σημάτων Εδάφους Αέρα.

Η ύπαρξη φωτοβολίδας είναι εύκολη για οργανωμένες αποστολές ανθρώπων που ξέρουν ότι ίσως βρεθούν σε ανάγκη εκεί που θα πάνε. Η ύπαρξη της είναι επιθυμητή αλλά δυσκολότερη για ένα απλό πολίτη που βρίσκεται ξαφνικά αποκλεισμένος από το χιόνι. Η φωτοβολίδες δεν ρίχνονται όλες μαζί αλλά σε χρονικά διαστήματα5, 10 ή 30 λεπτών ανάλογα με τη ποσότητα και τη πιθανότητα να μας δουν.

Στα ηχητικά σήματα παίζει μεγάλο ρόλο η διεύθυνση και κατεύθυνση του ανέμου, που παίρνει και παρασύρει τους ήχους σε μεγάλες αποστάσεις και όχι πάντα προς τη μεριά που θέλουμε. Επίσης μεγάλο βοήθημα είναι η ύπαρξη αντήχησης από μεγάλους όγκους που βρίσκονται σχετικά μακριά μας (πχ Βράχοι) και δημιουργούν επαναλαμβανόμενους ήχους.

Για τη φωνή το πιο σημαντικό, είναι να παίρνουμε βαθιές εισπνοές και να θυμόμαστε πως επικοινωνούν οι βοσκοί σε πολύ μεγάλες αποστάσεις, τονίζοντας και μακραίνοντας κυρίως τα φωνήεντα και τις καταλήξεις χωρίς βιασύνη. (πχ: ΕΕχουμΕΕ ΑΑνΑΑγκΗ ΑΑπΟ βοΗΗθειΑΑΑΑ)

Βασική προϋπόθεση για κάθε μορφής επικοινωνίας εκτός του προφορικού λόγου, είναι μία κοινά κατανοητή και αποδεκτή κωδικοποίηση των μηνυμάτων. Ο κώδικας Μορς είναι ο πλέον διαδεδομένος και εύχρηστος, μεταδίδεται οπτικά, ακουστικά αλλά και ασύρματα και καλό είναι να τον έχουμε πάντα μαζί μας σε μια αδιάβροχη πλαστικοποιημένη κάρτα έστω και αν τον ξέρουμε απ έξω. Βέβαια αυτό προϋποθέτει ότι ο πιθανός ανταποκριτής μας τον γνωρίζει κάτι όλο και πιο δύσκολο τελευταία.

Τα τηλέφωνα αν και υπάρχουν σχεδόν παντού είναι αρκετά άγνωστα στο ευρύ κοινό. Η όλη συσκευή στη συνηθέστερη παραλλαγή της αποτελείται από το ακουστικό και το κυρίως τηλέφωνο που συνήθως έχει και το πληκτρολόγιο. Η σύνδεση του ακουστικού με το κυρίως τηλέφωνο γίνεται από ένα κορδόνι που έχει μέσα του 3 μικρά καλωδιάκια, ενώ η σύνδεση όλης της συσκευής με τον "ΟΤΕ", γίνεται με ένα κορδόνι που έχει 2 καλωδιάκια. Ολοι θα έχουμε δει σε ταινίες με απαγωγές, κλπ ότι για να μήν έχει το θύμα επικοινωνία με τον έξω κόσμο ο “κακός” τραβάει το κορδόνι του τηλεφώνου και το κόβει. Αν όμως ξέρουμε ότι η όλη ιστορία ειναι 2 καλωδιάκια τα γυμνώνουμε με τα δόντια μας και τα συνδέουμε στριφτά ελέγχοντας τη συσκευή μας αν έχει γραμμή. Αν το κορδόνι στην άκρη του έχει φις που μπαίνει σε αντίστοιχη πρίζα ξηλώνουμε και το καλώδιο της πρίζας και του κάνουμε τα ίδια, με σκοπό να βρούμε τα αντίστοιχα καλώδια. Οι πρίζες στα αναλογικά και ψηφιακά τηλέφωνα είναι παθητικές συσκευές και μπορούμε να τις παρακάμψουμε. Αυτό δεν δουλεύει σε τηλέφωνα ψηφιακά (ISDN) που έχουν φαρδύ βύσμα με τουλάχιστον 4 καλωδιάκια συνδεδεμένα και σε IP-φονα που έχουν 8.

Το να πάρουμε τηλέφωνο είναι κάτι που πιστεύουμε ότι το ξέρουμε όλοι αφού το κάνουμε από παιδιά ίσως, αλλά μπορεί να υπάρξουν μερικά προβλήματα. Αν η Εκ.Αν. είναι μεγάλη μην προσπαθείτε να πάρετε, κατά 99% το κέντρο του ΟΤΕ έχει πέσει και θα χάνετε το χρόνο σας.

Η κάθε τηλεπικοινωνιακή εταιρεία (όπως είναι ο ΟΤΕ) έχει εγκατεστημένα τηλεφωνικά κέντρα με χωρητικότητα μέχρι και 10% των συνδρομητών που εξυπηρετεί, και αυτό γιατί σε κανονικές συνθήκες δεν μιλάνε όλοι μαζί στο τηλέφωνο. Δηλαδή στατιστικά δεν μιλούν ταυτόχρονα όλοι οι συνδρομητές αλλά υπάρχει ένας καταμερισμός τους στη διάρκεια του χρόνου, που σε γενικές γραμμές καλύπτεται με τον υπάρχοντα εξοπλισμό.

Το σχήμα μας βοηθάει να καταλάβουμε ότι άλλος ο αριθμός των συνδρομητών, άλλη η δυνατότητα ταυτόχρονης εξυπηρέτησης χρηστών των τηλεφωνικών κέντρων, και άλλη η χωρητικότητα των συνδέσεων από το ένα κέντρο στο άλλο.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η συμπεριφορά των τηλεφώνων σταθερών και κινητών στη διάρκεια του σεισμού της 7 Σεπ 1999 που κτύπησε την Αθήνα. Υπάρχουν γύρω στα 4 εκατομμύρια πληθυσμός στην ευρύτερη περιοχή και από αυτούς το 1 εκατομμύριο είχε κινητό τηλέφωνο. Μέχρι τότε που ο κόσμος δεν είχε κινητά, ήξερε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις συνήθως ο ΟΤΕ δεν δουλεύει, έτσι ο κάθε ένας προσπαθούσε από το κινητό του να επικοινωνήσει με τους δικούς του. Το τελικό αποτέλεσμα σε εκατοντάδες κλήσεις που έκανα από στο σταθερό μου τηλέφωνο σε χρονική διάρκεια από 5 λεπτά μετά τον σεισμό μέχρι 3.30 ώρες, Το 1/10 των σταθερών τηλεφωνημάτων μου να είναι επιτυχής ενώ σε 10 κινητά τηλέφωνα που καλούσα συνέχεια μόνο με ένα επικοινώνησα μετά από 3 ώρες.

Αυτό είναι και το συμπέρασμα που έχουν καταλήξει διεθνώς οι ειδικοί, δηλαδή σε μεγάλες καταστροφές δεν υπάρχουν τηλεπικοινωνίες λόγω της υπερφόρτωσής των δικτύων (πέρα και της πιθανής καταστροφής τους).

 Στα ψηφιακά τηλέφωνα το νούμερο παίρνεται με τόνους. εκεί το πληκτρολόγιο αν έχει βλάβη μπορεί να αντικατασταθεί από ένα φορητό πληκτρολόγιο σαν αυτά που ενεργοποιούν από μακριά τον αυτόματο τηλεφωνητή σας από το μικρόφωνο του τηλεφώνου.  ’λλη λύση είναι πατώντας ρυθμικά και γρήγορα το κουμπί που κάθεται το ακουστικό και κλείνει τη συσκευή, να καλέσουμε το νούμερο που θέλουμε πατώντας το τόσες φορές για τον κάθε αριθμό όσο και ο αριθμός (εξαίρεση το μηδέν που θέλει 10 κτύπους) και τούτο γιατί εκτός από τόνους τα κέντρα δέχονται και παλμούς όπως έπαιρναν τα παλιά (αρχαία πλέον) τηλέφωνα. (Για κάποιον που δεν έχει εμπειρία θα χρειαστεί αρκετές προσπάθειες, αποφύγετε να καλέσετε το 100 γιατί το 0 θέλει 10 σταθερά ρυθμικά κτυπήματα και είναι δύσκολο και προσπαθήστε το 112 που είναι πολύ εύκολο).

Τα κινητά τηλέφωνα

Για να καλέσετε λοιπόν πατάτε το νούμερο που θέλετε βάζοντας μπροστά το 210 για Αθήνα ή τον αντίστοιχο κωδικό της πόλεως που θέλετε και αφού γράψετε όλο το νούμερο πατάτε το συμβολάκι με το ανοικτό τηλέφωνο που συνήθως ειναι και πράσινο, για να πάρετε γραμμή. Για να κλείσετε τη γραμμή υπάρχει αντίστοιχο σύμβολο με το τηλέφωνο που κλείνει και που μπορεί να είναι και κόκκινο . Αν το τηλέφωνο δεν σας συνδέσει τότε ίσως δεν έχετε επικοινωνία ή το δίκτυο είναι μπλοκαρισμένο από τη πολύ χρήση. Ολα τα τηλέφωνα έχουν τη δυνατότητα να δείχνουν αν είναι μέσα στην εμβέλεια του συστήματος γράφοντας το όνομα της εταιρείας κιν τηλεφωνίας που ανήκουν, έτσι καταλαβαίνετε από τι είναι το πρόβλημα. Κατι πολύ χρήσιμο είναι ότι όλα τα κινητά τηλέφωνα μπορούν να καλέσουν τον αριθμό 112 που είναι το πανευρωπαικό τηλέφωνο Εκτακτης Ανάγκης.  Το νούμερο 112 το καλούν όλα τα κινητά χωρίς πρόθεμα και χωρίς υποχρεωτικά να δώσετε το κωδικό (pin) που ανοίγει το τηλέφωνο και που μπορεί να μην τον ξέρετε. Επίσης επειδή η κλήση αυτή έχει προτεραιότητα μπορεί να περάσει ακόμα και από δίκτυο άλλης υπηρεσίας από αυτό που είναι δηλωμένο. Αυτό σημαίνει ότι οποιοδήποτε κινητό τηλέφωνο ακόμα και χωρίς σύνδεση ή κάρτα με μόνο τη δυνατότητα να έχει φορτισμένη μπαταρία και να υπάρχει κοντά μας κάποιο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας, μπορεί να καλέσει το 112 όταν το έχετε ανάγκη.

Κάτι ακόμα για τη χρήση των κινητών. Το σύστημα GSM που χρησιμοποιούν και οι 3 εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, περιλαμβάνει και το ότι υπάρχει μέγιστη απόσταση επικοινωνίας την οποία κανένα κινητό δεν μπορεί να υπερβεί, φυσικά αυτό δεν γίνεται για να μας ταλαιπωρούν αλλά για τεχνικούς λόγους. Αυτό εξηγεί γιατί από το καταφύγιο Ζολώτας ή και ψηλότερα στον Ολυμπο, αν και υπάρχει οπτική επαφή με τη κεραία κινητής τηλεφωνίας στο καταφύγιο του Σταυρού (πάνω από το Λιτόχωρο), και μεγάλο σήμα, εντούτοις η επικοινωνία είναι αδύνατη. Τα μειονεκτήματα των κινητού τηλεφώνου είναι:
Η μικρή απόσταση που πρέπει να υπάρχει μέχρι τη κεραία, ότι σε περίπτωση μεγάλης Εκ.Αν. είναι πρακτικά άχρηστο στα μεγάλα αστικά κέντρα, τουλάχιστον στα πρώτα κρίσιμα χρονικά στάδια, και ότι μεγάλες εκτάσεις εδάφους, ορεινές, δύσβατες, με λίγο πληθυσμό και γενικά κακή τηλεφωνική επικοινωνία δεν καλύπτονται εύκολα ούτε από το σύστημα επίγειας κινητής τηλεφωνίας σαν αυτό που έχουμε τώρα.
Βέβαια τα δορυφορικά τηλέφωνα για το κοινό έκαναν ήδη την εμφάνισή τους αλλά μάλλον είναι αρκετά ακριβά για να τα αναλύσουμε αυτή τη στιγμή.